TENYA (SERIT)

Şerit hastalığı olarak da adlandırılabilecek olan taenia enfestasyonu
parazit adı verilen küçük canlılarla meydana gelen ve genelde sindirim
sistemini tutan bir durumdur. Tenyalar, az pişmiş veya çiğ et (tenya
bulunan) yemekle bulaşır. Sığırlar genelde Taenia saginata
bulaştırırken, domuzlar taenia solium taşıyıcısıdırlar. Tenyalar
segmentli yani boğumludurlar. Her boğum yumurta üretebilme kapasitesine
sahiptir.
Dünya genelinde son derece yaygın bir durumdur.

Sığır Tenyası (Taenia saginata)

Etle alınan tenya larvaları (olgunlaşmamış tenyalar) insan
barsaklarında olgun hale gelebilirler ve boyları 4-6 metreye ulaşabilir.

Tenya hastalığı genelde her hangi bir belirtiye neden olmaz. Kişi
kendisinde tenya olduğunu genelde dışkısında tenyaları görünce fark
eder, özellikle de hareketli parçacıkları.

Nadiren karın üst bölgesinde ağrı, ishal, bulantı, kilo kaybı
görülebilir. Bazen apendiks, safra kanalları ve pankreas kanalında
tıkanıklığa neden olabilirler.

Dışkıda parazitin yumurta ve boğumlarının görülmesi ile tanı konur.
Taenia saginata nın hareketli parçaları dışkıda görülebilir. Parazit
yumurtalarını makat civarında toplayabilmek amacı ile kullanılan
selofan bant yöntemi ile %85-95 hastada tanı konulabilir.

Tenya hastalığı, ilaçlarla ve genelde tek doz kullanılarak tedavi
edilebilir. En çok kullanılan ilaç niclosamide etken maddeli ilaçlardır.


Domuz Tenyası (Taenia solium)

Uzunluğu yaklaşık olarak 5 metre civarındadır. Ülkemizde yaygın olmamakla birlikte dünyada çok yaygındır.

Sığır tenyasından farklı olarak beyin, kalp, göz, akciğer, cilt altı ve
kaslarda kist oluşumuna neden olabilirler: Domuz tenyası bulunan
yetişkinler ve çocuklar eğer yeter derecede hijyene dikkat etmezlerse,
dışkılama sonrası elleri ile makattaki yumurtaları alarak yutarlar. Bu
yumurtalar barsaklara ulaştığında içlerinden larvalar çıkar ve dokulara
geçerek kister oluştururlar. Eğer larvalar beyne ulaşırsa epileptik
ataklar (havale ?) ve diğer sinirsel problemlere neden olabilirler. Bu
duruma cysticercosis adı verilir.

Diğer belirtiler sığır tenyasında olduğu gibidir.

Dışkıda yumurta ve larvaların görülmesi ile tanı konabilir. Ayrıca
radyolojik incelemelerde kistler görülebilir. Cilt altındaki
şişliklerden yapılan biyopsi ile de tanı konulabilir.

Tedavide tek doz niclosamide kullanılır. Kist oluşan durumlarda tedavi cerrahidir.

Balık Tenyası (Diphyllobothrium latum)

Bazı tatlı su balıkları ve som balığı Diphyllobothrium latum adı
verilen tenya bulaştırabilirler. Genelde tuzlanmış, çiğ veya iyi
pişmemiş balık eti ile bulaşır.

Bunların uzunlukları 3-10 metre uzunluğunda olabilir.

Bu parazitler barsağa tutunurlar.

Dişi parazit günde 1 milyondan fazla yumurta çıkarabilir.

Karın ağrısı, karın krampları, kusma, kilo kaybı ve Vitamin B12 eksikliği ve makrositer anemi gelişebilir.

Dışkıda bol miktarda bulunan yumurtaların saptanması ile tanı konur.

Tedavide tek doz niclosamide kullanılır.


Tenyalardan Korunma

Etlerin yeterli miktarda pişirilmesi tenya larvalarını parçalar.
Tuvaletten sonra yeterli el yıkama ve daima uygun hijyen hastalığın
yayılmasını önler.